Nguyên nhân dẫn đường cho “kẻ giết người thầm lặng” – tăng huyết áp!

Bạn đang tìm hiểu về nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột, hay tăng huyết áp ở phụ nữ mang thai là gì? Để biết rõ  điều gì đưa “kẻ giết người thầm lặng” này đến, hãy cùng tìm hiểu huyết áp là gì trước.

Khái niệm huyết áp cao là gì?

Huyết áp là lực của máu khi nó chảy qua các động mạch trong cơ thể. Động mạch là các mạch máu mang máu từ tim đi khắp cơ thể. Khi tim của bạn đập, nó sẽ đẩy máu qua các động mạch của bạn. Khi máu chảy, nó gây áp lực lên thành động mạch. Áp lực này được gọi là huyết áp.

Huyết áp cao (còn gọi là tăng huyết áp) xảy ra khi máu di chuyển qua các động mạch ở áp suất cao hơn bình thường. Nhiều thứ khác nhau có thể gây ra huyết áp cao. Nếu huyết áp của bạn quá cao hoặc ở mức cao trong một thời gian dài, nó có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe. Huyết áp cao không được kiểm soát khiến bạn có nguy cơ cao mắc đột quỵ, bệnh tim, đau tim và suy thận.

Chỉ số Huyết áp bình thường là gì?

Kết quả đo huyết áp được viết như sau: 120/80. Nó được đọc là “120 trên 80.” Số trên cùng được gọi là tâm thu, và số dưới cùng được gọi là tâm trương. Phạm vi là:

• Bình thường: Dưới 120 trên 80 (120/80)
• Nâng cao: 120-129 / ít hơn 80
• Cao huyết áp giai đoạn 1 : 130-139 / 80-89
• Cao huyết áp giai đoạn 2:  140 trở lên / 90 trở lên
• Khủng hoảng tăng huyết áp: cao hơn 180 / cao hơn 120 – Đi khám ngay

Nếu huyết áp của bạn cao hơn mức bình thường, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn về cách giảm nó.

Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu và phân tích nguyên nhân tăng huyết áp.

Khám phá những nguyên nhân tăng huyết áp ở người lớn

Có hai loại tăng huyết áp. Mỗi loại có một nguyên nhân khác nhau.

Nguyên nhân tăng huyết áp vô căn hay tăng huyết áp nguyên phát

Tăng huyết áp nguyên phát còn được gọi là tăng huyết áp vô căn. Loại tăng huyết áp này phát triển theo thời gian mà không xác định được nguyên nhân. Hầu hết mọi người đều có huyết áp cao nguyên phát.

Các nhà nghiên cứu vẫn chưa rõ nguyên nhân tăng huyết áp từ từ theo tuổi tác. Sự kết hợp của các yếu tố có thể đóng một vai trò nào đó. Các yếu tố này bao gồm:

• Di truyền: Một số người có khuynh hướng di truyền với bệnh tăng huyết áp. Điều này có thể là do đột biến gen hoặc bất thường di truyền thừa hưởng từ cha mẹ của bạn.
• Thay đổi về thể chất: Nếu có điều gì đó trong cơ thể bạn thay đổi, bạn có thể bắt đầu gặp các vấn đề trên khắp cơ thể. Huyết áp cao có thể là một trong những vấn đề đó. Ví dụ, người ta cho rằng những thay đổi trong chức năng thận do lão hóa có thể làm đảo lộn sự cân bằng tự nhiên của cơ thể về muối và dịch cơ thể. Sự thay đổi này có thể là nguyên nhân tăng huyết áp.
• Môi trường: Theo thời gian, những lựa chọn lối sống không lành mạnh như thiếu hoạt động thể chất và chế độ ăn uống nghèo nàn có thể gây hại cho cơ thể bạn. Lựa chọn lối sống có thể dẫn đến các vấn đề về cân nặng. Thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng nguy cơ tăng huyết áp.
• Chủng tộc: Người da đen có nguy cơ bị tăng huyết áp nhiều hơn so với người da trắng.

Nguyên nhân tăng huyết áp thứ phát

Tăng huyết áp thứ phát thường xảy ra nhanh chóng và có thể trở nên trầm trọng hơn tăng huyết áp nguyên phát. Một số tình trạng hoặc bệnh lý có thể là nguyên nhân tăng huyết áp thứ phát bao gồm:

• Bệnh thận
• Ngưng thở khi ngủ
• Dị tật tim bẩm sinh
• Bệnh lý tuyến giáp
• Do tác dụng phụ của thuốc
• Sự dụng ma túy
• Nghiện rượu hoặc lạm dụng rượu
• Lạm dụng caffein
• Bệnh tuyến thượng thận
• U nội tiết

Trước đây, tăng huyết áp thường xảy ra ở người lớn tuổi, nhưng những năm gần đây các báo cáo dịch tễ cho thấy, người trẻ có nguy cơ cao huyết áp ngày càng tăng.

Nguyên nhân tăng huyết áp ở người trẻ tuổi

Cả hướng dẫn của Châu Âu và Anh đều nêu rõ ràng rằng tăng huyết áp thứ phát phổ biến hơn ở những người trẻ tuổi, nguy cơ mắc tăng huyết áp vô căn thấp hơn nhiều so với nhóm người lớn tuổi.

Một số nguyên nhân tăng huyết áp ở người trẻ tuổi, bao gồm:

Bệnh xơ vữa động mạch đã trở thành nguyên nhân tăng huyết áp hàng đầu ở những người trẻ tuổi (30 – 39 tuổi) với tỷ lệ 61%. Do đó, kiểm soát lối sống, làm sạch mỡ máu là biện pháp hữu hiệu để ngăn ngừa tăng huyết áp và các bệnh lý đi kèm.

Nguyên nhân tăng huyết áp ở người trẻ tuổi cũng thường được ghi nhận là bệnh lý mạch máu thận ro rối loạn xơ cơ tăng huyết áp ở 89% người từ 18 – 29 tuổi.

Các nguyên khác bao gồm:

• Suy giáp: 1,9%
• Bệnh mạch máu: 1,7%
• Suy thận: 1,5%
• Cường aldosterol nguyên phát làm tăng tích lũy natri, giữ nước và gây tăng huyết áp với tỷ lệ 1,2% người trẻ
• Hội chứng Cushing: 0,5%
• U bạch cầu: < 0.3%

Nhiều khi, những nguyên nhân tăng huyết áp này có thể được điều trị, và chúng ta sẽ chữa khỏi bệnh cao huyết áp của bệnh nhân trong quá trình đó. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, thủ phạm thực sự được tìm thấy ở nơi khác. Ví dụ, tiêu thụ quá nhiều muối, chất kích thích hoặc chất bổ sung. Béo phì và lười vận động là những yếu tố phổ biến bổ sung có thể dẫn đến tăng huyết áp ở một số người trẻ tuổi.

Một yếu tố phổ biến khác mà chúng tôi thấy ở những bệnh nhân trẻ tuổi bị cao huyết áp là căng thẳng. Căng thẳng gây ra một loạt những thiệt hại không thể tin được cho cơ thể. Khi bạn căng thẳng, cơ thể sẽ sản sinh ra hormone làm thu hẹp mạch máu , làm tăng huyết áp và khiến tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu. Căng thẳng cũng có thể khiến bạn mất ngủ, thiếu ngủ có thể là nguyên nhân tăng huyết áp thứ phát ở người trẻ tuổi.

Bạn có thể kiểm tra ảnh hưởng của stress đến huyết áp nếu bạn có thiết bị máy đo huyết áp tại nhà. Kiểm tra huyết áp của bạn và viết ra những con số bạn nhận được. Sau đó ngồi thiền từ 15 đến 30 phút trước khi kiểm tra lại huyết áp. Bạn có thể sẽ thấy những con số thấp hơn vào lần thứ hai.

Nguyên nhân gây tăng huyết áp ở người già

Các mạch máu tự nhiên có xu hướng “cứng lại, mất khả năng đàn hồi” khi tuổi càng lớn. Đây có thể là lời giải thích tại sao người cao tuổi lại có nguy cơ mắc cao huyết áp cao hơn. Xơ vữa động mạch chủ là nguyên nhân gây tăng huyết áp tâm thu phổ biến ở người lớn tuổi.

Ngoài ra, các tình trạng cơ thể hoặc bệnh lý đi kèm cũng là nguyên nhân phổ biến làm tăng huyết áp ở người già. Một số bệnh lý thường gặp bao gồm:

Béo phì

Sự gia tăng chỉ số khối cơ thể (BMI kg/m2) cũng như sự gia tăng tuổi tác có liên quan đến việc tăng huyết áp và có thể dẫn đến tăng huyết áp. Thống kê của Tạp chí Y học Hoa Kỳ cho thấy, năm 2017, 37% người Mỹ trên 60 tuổi được xếp vào nhóm béo phì [ 3 ]. Ngoài huyết áp cao, béo phì có liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe khác như cholesterol cao, bệnh tim và đột quỵ, tất cả đều có liên quan đến huyết áp cao.

Đừng bỏ qua: Bí quyết làm sạch mỡ máu phòng ngừa huyết áp và đột quỵ – Tinh túy núi cao Hàn Quốc

Bệnh tiểu đường

Lối sống thiếu vận động, ăn uống không lành mạnh, nhiều đường làm tăng nguy cơ bệnh tiểu đường ở người lớn tuổi. Và bệnh lý này có thể dẫn đến nhiều hệ lụy khác, bao gồm tăng nguy cơ đột quỵ, bệnh tim và có thể là nguyên nhân tăng huyết áp tâm thu ở người già. Các nghiên cứu cho thấy, người lớn tuổi tăng huyết áp tâm thu có nguy cơ tử vong do bệnh tim cao hơn người khác.

Bệnh thận

Đây là nguyên nhân tăng huyết áp phổ biến thứ hai chỉ sau bệnh tiểu đường. Có một số suy đoán về mối quan hệ lẩn quẩn giữa tăng huyết áp và bệnh thận. Bởi vì, tăng huyết áp có thể gây hẹp các động mạch, làm suy yếu và không cung cấp đủ máu đến thận.

Ngoài ra, bệnh thận có thể làm hỏng các mạch máu thận, làm giảm khả năng lọc và bài tiết chất thải. Điều này có thể dẫn đến ứ đọng dịch cơ thể hoặc các chất, làm tăng áp lực lên mạch máu dẫn đến tăng huyết áp. Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, ít muối là biện pháp phòng ngừa bệnh cao huyết áp ở người lớn tuổi.

Mặt khác, lối sống và các bệnh lý đi kèm trên cũng là nguyên nhân tăng huyết áp tâm trương hay tăng huyết áp tối thiểu. Do đó, việc thay đổi lối sống lành mạnh là điều cần thiết.

Nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột

Tăng huyết áp đột ngột hay tăng huyết áp kịch phát là tình trạng huyết áp tăng lên nghiêm trọng, có thể dẫn đến đột quỵ.

Huyết áp quá cao – con số trên cùng (huyết áp tâm thu) từ 180 mm thủy ngân (mm Hg) trở lên hoặc con số dưới cùng (huyết áp tâm trương) từ 120 mm Hg trở lên – có thể làm hỏng mạch máu. Các mạch máu bị viêm và có thể bị rò rỉ chất lỏng hoặc máu. Kết quả là, tim có thể không thể bơm máu hiệu quả.

Nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột bao gồm:

• Quên uống thuốc huyết áp
• Đột quỵ
• Đau tim
• Suy tim
• Suy thận
• Vỡ động mạch chủ
• Tương tác giữa các loại thuốc
• Co giật khi mang thai (sản giật)

Tăng huyết áp kịch phát được chia thành hai loại: khẩn cấp và cấp cứu. Trong cơn tăng huyết áp khẩn cấp, huyết áp của bạn rất cao, nhưng bác sĩ không nghi ngờ bạn có bất kỳ tổn thương nào đối với các cơ quan của mình.

Trong trường hợp tăng huyết áp cấp cứu, huyết áp của bạn rất cao và đã gây ra tổn thương cho các cơ quan của bạn. Một cuộc cơ tăng huyết áp cấp cứu có thể gây ra các biến chứng đe dọa tính mạng.

Các dấu hiệu và triệu chứng của cơn tăng huyết áp có thể đe dọa đến tính mạng có thể bao gồm:

• Đau ngực dữ dội
• Đau đầu dữ dội, kèm theo lú lẫn và mờ mắt
• Buồn nôn và ói mửa
• Lo lắng nghiêm trọng
• Hụt hơi
• Co giật
• Không phản hồi

Nếu bạn bị tăng huyết áp nghiêm trọng, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Điều trị tăng huyết áp đột ngột có thể bao gồm nhập viện để điều trị bằng thuốc uống hoặc tiêm tĩnh mạch.

Nguyên nhân tăng huyết áp thai kỳ

Một số phụ nữ bị huyết áp cao khi mang thai. Điều này có thể khiến mẹ và con có nguy cơ gặp các vấn đề trong thai kỳ. Huyết áp cao cũng có thể gây ra các vấn đề trong và sau khi sinh. Tin tốt là huyết áp cao có thể phòng ngừa và điều trị được.

Vậy nguyên nhân làm tăng huyết áp thai kỳ là gì? Có một số nguyên nhân có thể gây ra huyết áp cao khi mang thai. Bao gồm:

• Thừa cân hoặc béo phì
• Ít vận động
• Hút thuốc
• Uống rượu
• Mang thai lần đầu
• Tiền sử gia đình bị tăng huyết áp liên quan đến thai nghén
• Mang nhiều hơn một đứa trẻ
• Tuổi (trên 35)
• Công nghệ hỗ trợ sinh sản (chẳng hạn như thụ tinh trong ống nghiệm hoặc IVF )
• Mắc bệnh tiểu đường hoặc một số bệnh tự miễn

Các yếu tố nguy cơ có thể làm tăng huyết áp khi mang thai

Có một số yếu tố nguy cơ có thể làm cho huyết áp cao hơn trong thai kỳ.

Lối sống

Lựa chọn lối sống không lành mạnh có thể dẫn đến huyết áp cao trong thai kỳ. Thừa cân hoặc béo phì, hoặc không vận động là những yếu tố nguy cơ chính dẫn đến huyết áp cao.

Loại thai

Phụ nữ mang thai lần đầu có nhiều khả năng bị cao huyết áp. May mắn thay, khả năng xảy ra tình trạng này trong những lần mang thai tiếp theo sẽ thấp hơn.

Mang thai nhiều con có thể khiến phụ nữ dễ bị tăng huyết áp hơn, vì cơ thể đang làm việc chăm chỉ hơn để nuôi dưỡng nhiều hơn một em bé.

Theo Hiệp hội Sản Khoa Hoa Kỳ, sử dụng công nghệ hỗ trợ (chẳng hạn như IVF) trong quá trình thụ thai có thể làm tăng nguy cơ cao huyết áp ở phụ nữ mang thai.

Tuổi tác

Tuổi tác cũng có thể là một yếu tố. Phụ nữ mang thai trên 35 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Những phụ nữ bị huyết áp cao trước khi mang thai có nguy cơ mắc các biến chứng liên quan trong thai kỳ cao hơn những người có huyết áp bình thường.

Tổng kết, nguyên nhân tăng huyết áp

Tăng huyết áp – kẻ giết người thầm lặng cho đến nay vẫn chưa được xác định rõ nguyên nhân, đặc biệt là tăng huyết áp vô căn, hay nguyên phát. Một số nguyên nhân tăng huyết áp do lối sống hoặc thói quen sinh hoạt như ăn nhiều muối, nhiều chất béo, ít vận động là có thể kiểm soát và phòng ngừa được.

Những người trẻ tuổi thường có nguyên nhân tăng huyết áp liên quan đến bất thường động mạch, hoặc bệnh lý thận, tuyến giáp… Giải quyết các bệnh lý là cách để cải thiện huyết áp ở những người trẻ.

Người lớn tuổi và phụ nữ có thai là những đối tượng dễ bị tổn thương do tăng huyết áp gây ra. Chính vì vậy, họ cần chăm sóc sức khỏe và theo dõi định kỳ để đề phòng cũng như chữa trị bất kỳ nguyên nhân tăng huyết áp có thể gặp phải nào.