Thật không may, nếu gia đình hoặc người thân bị tai biến mạch máu não. Biến cố này không chỉ ảnh hưởng đến bản thân người bệnh mà còn ảnh hưởng tinh thần của người chăm sóc. Không ai biết được khả năng hồi phục hay những di chứng tai biến mạch máu não xảy ra như thế nào đối với mỗi bệnh nhân khác nhau.
Trong bài viết này, Vietnutri sẽ liệt kê những di chứng tai biến mạch máu não phổ biến cùng với một số lời khuyên về cách phục hồi chức năng sau đột quỵ, để bạn hoặc người thân có thể nhanh chóng vượt qua giai đoạn khó khăn này.
Table of Contents
Di chứng tai biến mạch máu não và đột quỵ khác nhau ở mỗi người
Bộ não là cơ quan cực kỳ phức tạp, là trung tâm điều khiển các chức năng khác nhau của cơ thể. Cơn đột quỵ xảy ra làm cho máu không đến được một vùng não nào đó, khiến cho bộ phận cơ thể thuộc kiểm soát của vùng não đó không thể hoạt động bình thường.
Ví dụ, nếu vùng phía sau não bị tai biến, có khả năng để lại những di chứng liên quan đến thị lực. Di chứng của tai biến mạch máu não chủ yếu phụ thuộc vào vị trí và mức độ tổn thương của mô não. Tuy nhiên, mỗi bên não (trái hoặc phải) điều khiển bên đối diện của cơ thể, nên cơn đột quỵ ảnh hưởng đến bên não nào sẽ để lại biến chứng thần kinh ở bên cơ thể mà nó kiểm soát hoạt động.
Di chứng tai biến mạch máu não có thể xảy ra khi đột quỵ ở phần bán cầu não phải
Phần não bên phải kiểm soát vận động nửa người bên trái, thị lực, trí nhớ. Nên nếu đột quỵ xảy ra ở não phải, bên trái cơ thể sẽ bị một số những di chứng, hoặc tất cả những điều sau:
- Tê liệt bên trái cơ thể
- Các vấn đề về thị lực, bao gồm biến chứng không nhìn thấy không gian phía bên trái của mỗi mắt.
- Các vấn đề về không gian, khả năng nhận thức chiều sâu, phương hướng, chẳng hạn như lên xuống, hoặc trước sau.
- Không có khả năng xác định hoặc nhận dạng các bộ phận của cơ thể
- Không có khả năng đọc hiểu bản đồ, và tìm đồ vật, như quần áo hoặc nhà vệ sinh
- Mất trí nhớ
- Thay đổi hành vi, thờ ơ, thiếu quan tâm, bốc đồng hoặc trầm cảm.
Di chứng tai biến mạch máu não có thể xảy ra khi đột quỵ ở phần bán cầu não trái
Nếu đột quỵ xảy ra ở bên trái của não, phần bên phải của cơ thể sẽ bị ảnh hưởng, tạo ra một hoặc một số di chứng sao:
- Liệt nửa người bên phải
- Nói ngọng hoặc mất ngôn ngữ
- Các vấn đề về thị lực, bao gồm biến chứng không nhìn thấy không gian phía bên phải của mỗi mắt.
- Khả năng xử lý chậm, tư duy logic, tính toán, sắp xếp và phân tích bị suy giảm
- Khả năng đọc, viết và học thông tin mới bị giảm
- Thay đổi hành vi, trầm cảm, thận trọng và do dự
- Mất trí nhớ
Di chứng tai biến mạch máu não có thể xảy ra khi đột quỵ ở phần tiểu não
Tiểu não nằm bên dưới hai bán cầu não và phía sau hộp sọ, có chức năng nhận thông tin cảm giác từ cơ thể thông qua tủy sống, giúp phối hợp hành động, và kiểm soát cơ, phối hợp và giữ cân bằng.
Mặc dù tai biến mạch máu não hiếm khi xảy ra ở vùng tiểu não, nhưng khi xảy ra, sẽ để lại những di chứng khá nghiêm trọng. Bốn tác động phổ biến của đột quỵ trong tiểu não bao gồm:
- Không có khả năng đi lại, các vấn đề về phối hợp và thăng bằng
- Chóng mặt
- Đau đầu
- Buồn nôn và nôn
Di chứng tai biến mạch máu não có thể xảy ra khi đột quỵ ở phần thân não
Thân não nằm ở đáy não, ngay trên tủy sống, kiểm soát nhiều chức năng “hỗ trợ sự sống” quan trọng như nhịp tim, huyết áp, hơi thở. Thân não cũng giúp kiểm soát các dây thần kinh chính liên quan đến chuyển động của mắt, thính giác, lời nói, nhai và nuốt.
Khi đột quỵ xảy ra ở thân não, tùy theo mức độ tổn thương, nó có thể ảnh hưởng đến hai bên cơ thể và có thể khiến người nào đó rơi vào trạng thái tê liệt toàn thân. Khi rơi vào trạng thái tê liệt, bệnh nhân thường không thể nói, hoặc thực hiện được bất kỳ cử động nào ở phần từ cổ xuống.
Một số di chứng sau đột quỵ ở phần thân não bao gồm các vấn đề về:
- Nhịp tim và chức năng tim
- Kiểm soát nhiệt độ cơ thể
- Cân bằng và phối hợp
- Yếu hoặc liệt
- Nhai, nuốt và nói
- Thị lực: nhìn đôi, hoặc không thể quan sát một bên trái hoặc phải…
- Hôn mê
Thật không may, tử vong có thể xảy ra nếu đột quỵ thân não.
Các di chứng tai biến mạch máu não về mặt thể chất và tinh thần khác
Sau cơn đột quỵ, bệnh nhân cũng có thể bị co cứng cơ ở tay hoặc ở chân. Nếu không được điều trị, chứng co cứng cớ có thể gây trở ngại nghiêm trọng đến khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày. Vì vậy, trong nhà ở cần chú ý bậc cầu thang, tay vịn ở tường gần bệ ngồi toitlet, ghế tắm, và dải nhựa chống trơn trượt dưới sàn nhà tắm để bảo đảm an toàn cho người bệnh. Các điều trị bằng thuốc và vật lý trị liệu, tập thể dục có thể giúp cải thiện tình trạng này.
Tình trạng mệt mỏi cả về thể chất lẫn tinh thần, thậm chí sau khi đã ngủ ngon. Các triệu chứng có thể bao gồm khó kiểm soát bản thân, cảm xúc thay đổi, và trí nhớ kém. Hầu hết các trường hợp báo cáo mệt mỏi có thể xảy ra bất ngờ không có dấu hiệu báo trước làm ảnh hưởng chất lượng cuộc sống. Việc cần làm: kiểm tra đơn thuốc, ăn uống lành mạnh, tập thể dục và trò chuyện với người thân, bạn bè.
Di chứng tai biến mạch máu não có thể làm ảnh hưởng khả năng phối hợp các ngón tay, yếu vai, yếu cổ tay và bàn tay, gây cản trở các hoạt động sinh hoạt cá nhân của bệnh nhân như cầm muỗng, xúc ăn, mặc quần áo. Liệu pháp vận động sẽ giúp cải thiện tình trạng này, người bệnh có thể cố gắng mỗi ngày tập luyện qua các hoạt động cài cúc áo, chải tóc, tự ăn, đánh răng. Người thân nên động viên và hỗ trợ để bệnh nhân tập luyện, càng độc lập càng tốt.
Thay đổi tính cách từ lơ đễnh đến thờ ơ, trầm cảm, rối loạn cảm xúc cũng là di chứng tai biến mạch máu não phổ biến. Người thân hoặc bạn bè có thể hỗ trợ người bệnh bằng các liệu pháp chữa lành tâm lý, hoặc tổ chức các buổi gặp gỡ chia sẻ nhỏ để giúp cải thiện tâm trạng người bệnh.
Giảm ham muốn tình dục vì lo lắng tình dục có thể làm ảnh hưởng sức khỏe, hoặc có thể giảm ham muốn do di chứng của đột quỵ. Tình trạng liệt nửa người, mặt méo, nói ngọng làm ảnh hưởng cảm xúc của người bệnh và bạn đời. Trở lại hoạt động tình dục bình thường đòi hỏi sự kiên nhẫn và hỗ trợ yêu thương của người bạn đời. Bạn sẽ muốn khi cơ thể đã sẵn sàng. Hãy cùng nhau nghỉ ngơi và tận dùng các hoạt động khác của cuộc sống.
Các di chứng tai biến mạch máu não có thể được điều trị như thế nào?
Quá trình điều trị đột quỵ và các biến chứng bắt đầu vào thời điểm bệnh nhân được cấp cứu ở bệnh viện. Tại đây, người bệnh sẽ được chăm sóc cấp cứu, điều trị để ngăn ngừa cơn đột quỵ khác, phục hồi chức năng và điều trị di chứng, hoặc đồng thời cả ba.
Thời gian vàng của đột quỵ là 3 – 4 giờ kể từ khi có các triệu chứng đầu tiên của cơn đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Bác sĩ có thể dùng thuốc để làm tan cục máu đông, giúp cải thiện cơ hội phục hồi sau đột quỵ. Có thể cần dùng thuốc, phẫu thuật hoặc các thủ thuật để cầm máu và cứu các mô não. Ví dụ:
- Các thủ thuật nội mạch: có thể được sử dụng để điều trị một số trường hợp đột quỵ xuất huyết. Bác sĩ sẽ luồn một ống dài qua động mạch chính ở chân hoặc cánh tay và sau đó dẫn ống đến vị trí điểm yếu hoặc mạch máu bị đứt, để sửa chữa hư hỏng hoặc ngăn chảy máu.
- Phẫu thuật: đột quỵ xuất huyết có thể được điều trị bằng phẫu thuật. Nếu chảy máu do vỡ túi phình mạch máu, có thể đặt một chiếc kẹp kim loại để cầm máu.
Phục hồi chức năng sau đột quỵ
Thời gian và khả năng phục hồi sau tai biến mạch máu não và đột quỵ ở mỗi người là khác nhau – có thể mất vài tuần, vài tháng hoặc thậm chí vài năm. Một số người có thể hồi phục hoàn toàn chức năng di chứng sau tai biến mạch máu não, nhưng những người khác bị tàn tật lâu dài hoặc suốt đời.
Phục hồi chức năng sau đột quỵ có thể bao gồm điều trị với các nhà trị liệu ngôn ngữ, thể chất, vận động hoặc vật lý trị liệu theo đông y.
- Liệu pháp âm ngữ học: giúp phục hồi những biến chứng về khả năng nuốt, hoặc khó khăn trong ngôn ngữ, hiểu lời nói và nói.
- Vật lý trị liệu: sử dụng các bài tập để giúp bệnh nhân học lại các kỹ năng chuyển động và phối hợp đã mất vì đột quỵ. Một số phương pháp phục hồi chức năng và di chứng tai biến mạch máu não theo đông y bao gồm bấm huyệt, châm cứu giúp tăng cường lưu thông máu, khí huyết cũng giúp cải thiện chức năng, nhưng nên lựa chọn các cơ sở khám chữa bệnh đông y uy tín để bảo đảm sức khỏe.
- Liệu pháp vận động: tập trung vào việc cải thiện các hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như ăn uống, mặc quần áo, tắm, vệ sinh, đọc và viết.
Các liệu pháp tâm lý và thuốc có thể giúp điều trị chứng trầm cảm hoặc tình trạng sức khỏe tinh thần khác sau đột quỵ. Tham gia nhóm sinh hoạt tập thể, hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe để được hỗ trợ.
Sự hỗ trợ và chăm sóc từ gia đình, bạn bè có thể giúp giảm bớt nỗi sợ hãi và lo lắng sau cơn đột quỵ. Hãy cho người thân của bạn biết những cảm giác đó của bạn và những gì họ có thể làm để giúp bạn vượt qua.
Chiến lược phục hồi di chứng tai biến mạch máu não và đột quỵ
Kiên nhẫn là chìa khóa!
Phục hồi các di chứng sau đột quỵ có thể là một hành trình dài, nhưng bạn có thể thực hiện được. Luôn phối hợp chặt chẽ với bác sĩ để có một kế hoạch điều trị phù hợp, và sau đó, hãy tuân thủ thực hiện nó.
Quản lý thuốc điều trị – phần quan trọng của phục hồi sau đột quỵ
Nếu bạn có bệnh lý tim mạch, thuốc điều trị và thay đổi lối sống là một phần quan trọng trong kế hoạch điều trị để giảm các nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe trong tương lai. Có thể bạn đang dùng nhiều loại thuốc. Một vài loại thuốc nhất định có thể làm giảm nguy cơ biến chứng bệnh tim mạch và huyết áp. Vì vậy, bạn hoặc người thân cần hiểu rõ về các loại thuốc của mình và sử dụng một cách chính xác.
Những loại thuốc này bao gồm:
- Thuốc điều trị cao huyết áp và bệnh tim bằng cách giảm nhịp tim và gánh nặng công việc cho tim.
- Thuốc chống huyết khối (thuốc chống đông máu, chống kết tập tiểu cầu): những loại thuốc này giúp ngăn ngừa cục máu đông trong động mạch. Những bệnh nhân đã nong động mạch hoặc đặt stent cần sử dụng các thuốc này.
- Thuốc điều trị cao huyết áp và suy tim khác
- Thuốc statin giúp giảm mỡ máu (Cholesterol xấu – LDL) và giúp bảo vệ lớp lót bên trong thành mạch.
Xem thêm thực phẩm hỗ trợ điều trị mỡ máu
Bác sĩ sẽ kê toa các thuốc phù hợp với tình trạng của bệnh nhân. Và bạn đừng quên hỏi ý kiến bác sĩ về những thuốc bạn đang sử dụng, bao gồm thuốc không kê đơn, thực phẩm bổ sung và cả các chế phẩm thảo dược.
Những rào cản làm ảnh hưởng khả năng hồi phục các di chứng tai biến mạch máu não
Nếu bạn có người thân bị đột quỵ, hãy luôn ở bên họ để hỗ trợ họ, ít nhất là trong những tuần đầu tiên. Bởi vì có rất nhiều rào cản chủ quan và khách quan làm ảnh hưởng đến sự tuân thủ thuốc, quá trình điều trị và phục hồi chức năng. Không uống thuốc đầy đủ, và không tuân theo hướng dẫn của bác sĩ có thể làm phát sinh các vấn đề tốn kém khác, và đương nhiên là chi phí ngày càng tăng.
Sau đây là một số điểm chính mà người chăm sóc và bệnh nhân cần lưu ý.
Những rào cản chủ quan từ người bệnh
Từ chối uống thuốc điều trị
Đối với nhiều người, uống thuốc mỗi ngày sẽ khiến họ nhớ rằng bản thân đang bị bệnh. Và họ không thích điều đó, vì vậy, họ chỉ uống thuốc một vài ngày, sau đó ngưng để xem có chuyện gì xảy ra không. Việc bỏ thuốc huyết áp và tim mạch một vài ngày có thể không gây ra vấn đề tồi tệ nào, nhưng trong dài hạn sẽ gây ra các vấn đề rất thảm khốc.
Một số bệnh nhân không hợp tác, vì tác dụng phụ của thuốc. Một số người mong đợi thuốc có tác dụng ngay lập tức, và bỏ thuốc khi không nhận thấy sự tiến triển gì. Với những trường hợp này, bạn hãy trao đổi với bác sĩ để có thể hiểu về kế hoạch điều trị hoặc điều chỉnh thuốc nếu cần.
Thiếu hụt nhận thức
Mất trí nhớ ngắn hạn có thể xảy ra sau đột quỵ, và làm ảnh hưởng đến việc duy trì uống thuốc. Một số bệnh nhân gặp khó khăn về nhận thức trình tự, nên không hiểu các đơn thuốc phức tạp và cách sử dụng. Chứng sa sút trí tuệ, hoặc mất trí nhớ có thể nghiêm trọng hơn với những người có bệnh huyết áp cao hoặc tiểu đường. Vì vậy người thân và người chăm sóc cần lưu ý để hỗ trợ bệnh nhân uống thuốc đúng giờ.
Thiếu hiểu biết về đột quỵ và di chứng tai biến mạch máu não
Nhiều bệnh nhân rời bệnh viện mà không hiểu đột quỵ xảy ra như thế nào, hoặc chiến lược điều trị cũng như mục tiêu hồi phục. Một số không hiểu được nguy cơ tái phát đột quỵ của họ. Một số tìm kiếm thông tin và giải pháp trên internet, nhưng những thông tin này không phải lúc nào cũng chính xác.
Tìm hiểu thông tin là điều tốt, nhưng trước khi quyết định hành động bất cứ điều gì hãy hỏi ý kiến bác sĩ điều trị. Không phải tất cả các trang web hoặc báo chí đưa tin đều phù hợp với tất cả bệnh nhân. Một số nguồn tin uy tín mà bạn có thể tham khảo như:
Cuộc sống bận rộn với những ưu tiên khác quan trọng hơn
Tưởng chừng như uống một viên thuốc mỗi ngày là điều dễ dàng, nhưng đôi khi điều dễ dàng lại không dễ thực hiện. Lúc đầu, uống thuốc có thể là ưu tiên cao nhất, nhưng ngày qua ngày, khi sức khỏe dần ổn định, các ưu tiên khác xuất hiện khiến người bệnh lơ là tuân thủ thuốc, và điều này cần được lưu ý trong quá trình điều trị.
Những rào cản và thách thức bên ngoài ảnh hưởng đến việc điều trị di chứng tai biến mạch máu não
Bác sĩ không có nhiều thời gian để tư vấn
Bệnh nhân quá đông, bệnh viện quá tải, tạo áp lực cho bác sĩ về thời gian ngắn ngủi để tư vấn và hướng dẫn bệnh nhân. Điều này làm ảnh hưởng quá trình giáo dục bệnh nhân. Những bệnh nhân không hiểu về phương pháp điều trị hoặc gặp khó khăn trong việc tuân thủ điều trị, có thể làm theo những cách sau:
- Gửi câu hỏi của bạn cho bác sĩ qua tin nhắn điện thoại, càng chi tiết càng tốt
- Viết các câu hỏi ra giấy và đưa cho bác sĩ khi tái khám
- Nhờ người thân đi cùng để giúp ghi chép câu trả lời
- Lưu lại các câu trả lời để xem lại khi cần
Thách thức: quá nhiều loại thuốc và hướng dẫn lối sống phức tạp
Nhiều bệnh nhân phải dùng nhiều loại thuốc sau khi đột quỵ. Đơn thuốc và hướng dẫn sinh hoạt càng phức tạp, bệnh nhân càng ít tuân theo.
Cách khắc phục: tạo một lịch uống thuốc theo ngày giờ, đặt nó ở một nơi bạn dễ nhìn thấy, và đánh dấu vào lịch ngay sau khi uống thuốc.
Thách thức: quá nhiều bác sĩ và quá nhiều lời khuyên
Có bệnh thì vái tứ phương. Có nhiều bệnh nhân đến khám rất nhiều bác sĩ và nhận được nhiều lời khuyên trái chiều. Điều này khiến họ đưa ra những lựa chọn thiếu hiểu biết, thậm chí từ bỏ điều trị.
Một số gia đình vì mong muốn người thân nhanh bình phục, và tìm đến các phương pháp chữa đột quỵ từ thiên nhiên, đông y không chính thống hoặc các thuốc điều trị di chứng tai biến mạch máu não chưa được đánh giá chất lượng. Những sản phẩm kém chất lượng được sử dụng bừa bãi đã gây thêm hậu quả nặng nề cho rất nhiều người sau đột quỵ, thậm chí làm tăng nguy cơ tái phát.
Cách khắc phục: Chọn một bác sĩ đáng tin cậy và có thể giúp đưa ra những quyết định cuối cùng cho việc điều trị. Yêu cầu bác sĩ xem xét các diễn tiến và tác dụng của thuốc khi cần thiết.
Thách thức: chi phí điều trị cao
Thuốc đắt tiền. Ngay cả những bệnh nhân có bảo hiểm tốt cũng có thể thấy rằng họ vẫn cần gánh một phần chi phí thuốc men khá cao.
Cách khắc phục: nói chuyện với bác sĩ để được tư vấn thuốc cùng loại, cùng tác dụng nhưng với chi phí tối ưu hơn.
Thách thức không gian – khoảng cách địa lý
Những bệnh nhân ở khu vực tỉnh, huyện vùng sâu vùng xa, phải đi đoạn đường khá xa để đến được trung tâm điều trị, hoặc tái khám có thể ảnh hưởng việc tuân thủ điều trị. Trong trường hợp này, nếu sức khỏe ở trạng thái ổn định, bạn có thể trao đổi với bác sĩ qua điện thoại, hoặc khám bệnh từ xa.
Với thuốc men, có thể mua tại các nhà thuốc địa phương, hoặc gửi toa thuốc để đặt mua ở các nhà thuốc lớn có giao nhận tận nhà.
Lời kết về các di chứng tai biến mạch máu não
Đột quỵ và các di chứng tai biến mạch máu não có thể khiến người bệnh tàn phế suốt đời, hoặc mất nhiều tuần đến nhiều năm để hồi phục. Qúa trình điều trị và chăm sóc cần có sự phối hợp và hỗ trợ từ phía bác sĩ và cả người thân trong gia đình.
Hãy luôn bảo đảm việc tuân thủ điều trị, và thông báo với bác sĩ bất kỳ dấu hiệu bất thường nào của người bệnh để phòng ngừa đột quỵ tái phát.
Các bài viết liên quan đến chủ đề phòng chống đột quỵ
Uống thuốc chống đột quỵ có tốt không? Tuyệt đối không lạm dụng đông y!
Điểm danh những thực phẩm phòng chống đột quỵ
Tổng hợp những cách phòng ngừa đột quỵ cực đơn giản
Người sau đột quỵ nên ăn uống gì, kiêng ăn gì?
Tinh dầu thông đỏ Hàn Quốc loại nào tốt nhất? Có nên dùng tinh dầu thông đỏ giá rẻ?
Bài viết nhằm chia sẻ thông tin, không ngụ ý thay thế cho bất kỳ lời khuyên y tế nào. Cân nhắc lợi ích và rủi ro bạn có thể gặp phải khi quyết định bất kỳ điều gì. Chúng tôi không chịu trách nhiệm cho các sai sót nào trong các quyết định đó.
![[Review chi tiết] Top mặt nạ tốt cho da khô](https://vietnutri.com/wp-content/uploads/2023/08/top-mat-na-tot-cho-da-kho-300x240.jpg)
